CHEŁMŻYŃSKIE  TOWARZYSTWO  WIOŚLARZY

powstało 31 stycznia 1927 r. Jego pierwszy Zarząd tworzyli: Antoni Budzikowski,   Franciszek Wyczyński,   Leopold Maćkiewicz,   Alfons Makowski i  Jan Jabłoński, którzy wraz z Aleksandrem Kujawskim i Janem Jarzemskim byli inicjatorami powstania Towarzystwa. Podstawowym celem ChTW było wykorzystanie Jeziora Chełmżyńskiego do uprawiania sportów wodnych oraz zimowych. Przykładem tego  rodzaju działalności był udział ChTW  w regatach organizowanych na Jeziorze Chełmżyńskim.  Najczęściej rywalizowano z innym klubem chełmżyńskim - Gimnazjalnym Klubem Wioślarskim „Posejdon”. Zawody odbywały się również na torach regatowych Torunia, Bydgoszczy i Łęgowa.
       W chwili powstania ChTW liczyło 30 członków, ale bardzo szybko się rozwijało. Po A. Budzikowskim kolejnymi jego prezesami byli: od 1929 r. dr Jerzy Stęplowski, a od 1935 r. ówczesny Burmistrz Miasta Wiktor Barwicki.
      W opracowanym statucie określono barwy Towarzystwa jako biało-modrakowe. Godłem Towarzystwa jest biało-modrakowa chorągiewka, którą jeden modry pas dzieli na dwie równe części; w środku znajduje się pierścień ratowniczy. Te same barwy prezentował  strój członków ChTW, w którym występowali podczas różnych uroczystości: białe spodnie i czapki, ciemnoniebieskie marynarki. Rolę trenera-kierownika pełnił w Towarzystwie naczelnik, który przeprowadzał ćwiczenia, dobierał osady, wyznaczał łodzie oraz miał ogólny nadzór nad pracą sportową.
           Do ChTW należała ówczesna elita gospodarcza i intelektualna Chełmży: kupcy, rzemieślnicy, właściciele  przedsiębiorstw, urzędnicy. Samo  wpisowe  wynosiło  w 1927 r. 10 zł, a składka miesięczna 3 zł. Dlatego też rozwój organizacyjny Towarzystwa przebiegał bardzo sprawnie. Siedzibą klubu był początkowo jeden z budynków gospodarczych udostępniony Towarzystwu przez istniejący w tamtym okresie browar.

                                                                Złote lata
      Stopniowo w latach 1927-1928 zakupywano łodzie, a w latach 1931-1932 zbudowano własną przystań w Parku 3 Maja. Z pomocą w tym przedsięwzięciu pospieszyły Towarzystwu chełmżyńskie zakłady pracy oraz mieszkańcy miasta. Uroczyste otwarcie przystani odbyło się 12 czerwca 1932 r. (zdjęcia poniżej).Zimą organizowano mecze hokejowe na jeziorze, np. w lutym 1933 r., kiedy to ChTW pokonało 3:0 reprezentację miejscowego Gimnazjum. Zawody organizowane przez ChTW obejmowały nie tylko wyścigi łodzi, ale również liczne dodatkowe atrakcje dla widzów: wypożyczanie kajaków do przejażdżki czy strzelanie z wiatrówek. Pierwsza tego typu impreza odbyła się 10 sierpnia 1927 r. Zawodnicy ChTW ścigali się z dobrym skutkiem. W lipcu 1929 r. czwórka półwyścigowa w składzie: B. Bieńkowski, P. Trojankowski, S. Więckowski, M. Czajkowski i sternik A. Kujawski na torze Brdyujście wygrała wyścig o nagrodę „Dziennika Bydgoskiego”.  Spośród innych wioślarzy ChTW z tamtego okresu należy wymienić także:Talkowski, Jankowski, Skajski, Strużyna, Macierzyński, Frelichowski, Dybowski, Sielski, Falkowski, Śmiglewski, Głażkow, Szauer, Kudlicki, Dratwiński.

                                                            Trudne czasy
    Wybuch II wojny światowej przerwał działalność Towarzystwa. Wielu jego członków poniosło śmierć  np.: pierwszy Prezes A. Budzikowski oraz S. Więckowski, J. Kaniecki, czy też Leon i Feliks Szczepańscy. W trakcie działań wojennych zginął również Nikodem Nowicki. Niemcy zajęli przystań i zarekwirowali wysokiej klasy sprzęt. W końcu 1945 r. pozostali przy życiu członkowie Towarzystwa spotkali się w mieszkaniu K. Jankowskiego z zamiarem jego reaktywowania. W marcu 1946 r. ukonstytuował się pierwszy powojenny zarząd ChTW składzie: Józef Durczewski – prezes, Aleksander Kujawski – wiceprezes, Alfons Makowski – skarbnik, Tadeusz Macierzyński – sekretarz, Kazimierz Jankowski – naczelnik i Ignacy Bukowski – gospodarz. Niestety, dla przedstawicieli nowej władzy komunistycznej próby organizowania się społeczeństwa na podstawie przedwojennych wzorów były nie do przyjęcia. ChTW zostało zlikwidowane. Próbując jednak zagospodarować wodniacki potencjał Chełmży, podejmowane były różne działania organizacyjne skupiające wioślarzy: „Unia”, „Spójnia”, „Sparta”. W 1950 r. przejmuje je Koło Sportowe „Związkowiec” przy Cukrowni Chełmża będące prekursorem KS „Legia” Chełmża, z licznymi medalistami mistrzostw Pomorza i Polski, co zasługuje na odrębne potraktowanie.  W 1999 r. historia chełmżyńskiego wioślarstwa zatoczyła swoiste koło, utworzono Chełmżyńskie Towarzystwo Wioślarskie 1927. Pierwszym prezesem nowego, nawiązującego do tradycji Stowarzyszenia został Miłosz Makowski, wnuk Alfonsa Makowskiego – skarbnika przedwojennego i powojennego Chełmżyńskiego Towarzystwa Wioślarskiego.